Gezond hart

Een lagere inname van verzadigde vetten in combinatie met een hogere inname van meervoudig onverzadigde vetten gaat gepaard met een lager cholesterolgehalte in het bloed.

Verhoogde cholesterolwaarden in het bloed zijn een bekende risicofactor voor HVZ. De WHO wijst op het belang van het verlagen van het bloedcholesterolgehalte voor de volksgezondheid: elke verlaging van 1% van het LDL-cholesterolgehalte bij de bevolking kan leiden tot een afname van het aantal coronaire hartziekten (CHZ) met 2-4% (5).

Het gunstige vetprofiel van plantaardige producten (arm aan verzadigde vetten, rijk aan onverzadigde vetten en cholesterolvrij) maakt het mogelijk om de inname van verzadigde vetten te verminderen, en kan in verband worden gebracht met een lager LDL-cholesterolgehalte in het bloed.

Maar, zoals benadrukt door de American Heart Association, moeten verzadigde vetten worden vervangen door onverzadigde vetten (en in het bijzonder meervoudig onverzadigde vetten) om het risico van hart- en vaatziekten te verlagen. De aanbevolen verschuiving van verzadigde naar onverzadigde vetten moet gelijktijdig plaatsvinden in een algemeen gezond voedingspatroon. Een doeltreffende manier om dit te realiseren is door meer plantaardige voedingsmiddelen te integreren (6).

Sojaproducten kunnen mogelijks het cholesterolgehalte verlagen dankzij de combinatie van het direct LDL-cholesterolverlagend effect van soja-eiwitten en voedselsubstitutie-effect (dierlijke producten rijk in verzadigde vetten worden vervangen door sojaproducten rijk aan onverzadigde vetten) (7). Een verlaging van 7,9 tot 10,3% in LDL-C is aangetoond en is toe te schrijven aan de combinatie van deze intrinsieke en extrinsieke factoren.

• Direct cholesterolverlagend effect van soja-eiwitten

Een aantal wetenschappelijke resultaten wijzen op het cholesterolverlagend effect van soja-eiwitten. Volgens een meta-analyse uit 2019 die de conclusies van verschillende voorafgaande meta-analyses bevestigt, veroorzaakt dit direct effect een verlaging van 3,2% van het LDL-cholesterol- en 2,8% van het totaal-cholesterolgehalte (8) bij een consumptie van 25g soja-eiwit per dag. Hoe groter het aanvankelijke cholesterolniveau, hoe groter de daling van cholesterol.

Een mogelijke verklaring voor de cholesterolverlagende effecten is dat peptiden die vrijkomen bij de vertering van soja-eiwitten, de LDL-receptoren in de lever stimuleren, waardoor cholesterol efficiënter uit de bloedbaan wordt verwijderd.

Zelfs al werd tot nu toe geen claim goedgekeurd in Europa, werd dit voordeel van soja-eiwitten een eerste keer formeel erkend door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) in 1999 en daarna door het Food Directorate van Health Canada in 2015. De twee instanties hebben een claim over soja-eiwitten en de verlaging van cholesterol toegelaten:

o De FDA stond toen een gezondheidsclaim over sojaproducten toe die luidde dat «de dagelijkse consumptie van 25g soja-eiwitten, als onderdeel van een eetpatroon dat arm is aan verzadigde vetten en cholesterol, kan het risico op hartaandoeningen verlagen (9).

o In Canada mogen voedingsproducten die minstens 6g soja-eiwitten per referentiehoeveelheid en per portie bevatten en die bovendien beantwoorden aan een reeks voorwaarden met betrekking tot de aanwezigheid van aanbevolen voedingsstoffen, maximale niveaus van cholesterol, alcohol, enz., de gezondheidsclaim dragen (10).

• Indirect cholesterolverlagend effect: voedselsubstitutie-effect

Voedingsmiddelen op basis van soja zijn arm aan verzadigde vetten en zoals alle plantaardige producten, bevatten ze geen cholesterol. Wanneer sojaproducten de gebruikelijke eiwitbronnen van het westerse voedingspatroon, die doorgaans veel verzadigde vetten bevatten, vervangen, zal het LDL-C dalen door de verbeterde vetzuurinname. Recente wetenschappelijke studies tonen aan dat, wanneer dierlijke eiwitten worden vervangen door vergelijkbare hoeveelheden soja-eiwitten, het gehalte LDL-cholesterol met 3,6 tot 6,0% afneemt wegens de verdringing van verzadigd vet en cholesterol in de voeding. Zoals eerder vermeld, zou deze verschuiving in de oorsprong van eiwitbronnen gunstig zijn voor de cardiovasculaire gezondheid (7).